ποιητές του 20ου αιώνα

Καρούζος- Σεφέρης - Σικελιανός

Ας μου επιτραπεί μια διάθεση αναδίφησης στο έργο των ποιητών του 20ου αιώνα που έφυγε κι αυτός μαζί τους. Στον τίτλο τοποθετούνται τα ονόματα αντίστροφα, ως προς τη χρονική σειρά, όπως τα φέρνει η μνήμη του ανθρώπου που πρώτα ανακαλεί τα πιο πρόσφατα κι έπειτα εκείνα που βρίσκονται σε πιο βαθείς κοιλότητες του νου. Ο Νίκος Καρούζος, νεότερος των άλλων δύο, άφησε ένα έργο με τη γνήσια αγωνία ενός καλλιτέχνη ερωτευμένου με την τέχνη της ποιήσεως. Είναι πολύ δύσκολο να παρακολουθήσει ο αναγνώστης την εναλλαγή συσχετισμών στους στίχους του Νίκου Καρούζου καθώς χρειάζεται να είναι ασκημένος στην ανάγνωση για να καταφέρει να τους προσεγγίσει.
Η θεματική πανδαισία του σ' έναν συγκερασμό πανθεϊστικής εκστάσεως και αναφορών σε σύμβολα των ορθοδόξων, υπηρετεί έναν παντελώς ελεύθερο στίχο εγγίζοντας διαθεματικά την φωνή του Σικελιανού και από τον βαθιά προβληματισμένο ποιητικό λόγο του Σεφέρη. Παραμένει βεβαίως αυθεντικός και οδυνηρά σκεπτόμενος στην διαρκή ανανέωση των εκφραστικών μέσων του.
Δεν είναι μόνο τα θέματα που σαν μια παράξενη σκυταλοδρομία ιδεών περνούν από τον ένα ποιητή στον άλλο, είναι και η μουσικότητα του κατά τ' άλλα ελεύθερου στίχου, που όμως εξ αρχής έχει υποδηλώσει με το σημαίνον του την ίδια την ουσία του. Στίχος, ήτοι λόγια βαλμένα σε σειρά, σκέψεις στοιχημένες.
Λίγα δείγματα του έργου των τριών ποιητών, των ανηκόντων σε διαφορετικές σφαίρες κι ωστόσο συνοδοιπόρων στο μονοπάτι της τέχνης της ποίησης, «με λογισμό και μ' όνειρο».

«Ηράκλειτος
Εφέσιε αγαπημένε της μοναξιάς
έγινες το έμβλημα των αιμάτων…
Αυτοί δεν είδαν τη σκιά σου
στο ιερό της θεάς Μόνε.
Αυτοί κοχλάζουν
πυρπολημένοι απ' τη φωτιά σου.
Τι κατάλαβαν απ' τη νέα γλώσσα
που σου δίδαξε τις νύχτες ο θεός;
Προφήτη του Λόγου
αγαπημένε στους αγαπημένους
η αθανασία σε περιθάλπει.
Κι οι πληγές σου θα κλείσουν.
Έρχεται ο θάνατος ωσάν αξιωματικός
με επωμίδες και γαλόνια
γι' αυτούς …
Έρχεται ο θάνατος βαθύς και τρέμων
για λίγους.»    Ν. Καρούζος(«Είκοσι ποιήματα»)

«Το άφθαρτο ξύλο
Ο σταυρός είναι δυο επιθυμίες.
Η μια επιθυμία που ερωτεύτηκε τα ουράνια
σμίγει και σταυρώνεται με την επιθυμία
καθώς διασχίζει τη γη.
Κι ο Χριστός είναι φιλικά εσταυρωμένος» Ν. Καρούζος(«Ποιήματα»)


«Παν
Στα βράχια του έρμου ακρογιαλιού και στης τραχιάς χαλικωσιάς
τη λαύρα,
το μεσημέρι, όμοιο πηγή, δίπλα από κύμα σμάραγδο,
τρέμοντας όλο ανάβρα…
…………………………………………………………………….
Τότε είδαμε - άρχος και ταγός - ο τράγος να σηκώνεται
μονάχος,
βαρύς στο πάτημα κι αργός, να ξεχωρίση κόβοντας, κι εκεί
όπου βράχος
σφήνα στο κύμα μπαίνοντας στέκει λαμπρό για ξάγναντο
ακρωτήρι,
στην άκρη απάνου να σταθή, που η άχνη διασκορπά τ' αφρού,
κι ασάλευτος να γείρη,…. Α. Σικελιανός («Παν»)

«Μυθιστόρημα
Τον άγγελο
τον περιμέναμε προσηλωμένοι τρία χρόνια
κοιτάζοντας πολύ κοντά
τα πεύκα το γιαλό και τ' άστρα.
Σμίγοντας την κόψη τ' αλετριού ή του καραβιού την καρένα
ψάχναμε να βρούμε πάλι το πρώτο σπέρμα
για να ξαναρχίσει το πανάρχαιο δράμα.
Γυρίσαμε στα σπίτια μας τσακισμένοι
μ' ανήμπορα μέλη, με το στόμα ρημαγμένο
από τη γέψη της σκουριάς και της αρμύρας.
Όταν ξυπνήσαμε ταξιδέψαμε κατά το βοριά, ξένοι
βυθισμένοι μέσα σε καταχνιές από τ' άσπιλα των κύκνων που μας πλήγωσαν.
Τις χειμωνιάτικες νύχτες μας τρέλαινε ο δυνατός αγέρας της ανατολής
τα καλοκαίρια χανόμασταν μέσα στην αγωνία της μέρας που δεν μπορούσε να
(ξεψυχήση
Φέραμε πίσω
αυτά τ' ανάγλυφα μιας τέχνης ταπεινής» Γ. Σεφέρης («Μποτίλια στο πέλαγο»)